فراز و نشیب در مسیر ترخیص کامیون‌های کارکرده وارداتی؛ موضوعی است که سرعت این طرح را کاهش داد و باعث شد آن‌طور که انتظار می‌رفت این طرح با اهداف واقعی خود روبه‌رو نشود. در دو سال گذشته شاهد آن بودیم که بخشی از این خودروها با تمام مشکلات موجود، از گمرکات کشور ترخیص شدند. هرچند این خودروها نتوانستند تاثیر به‌سزایی در بازار خودروهای تجاری بگذارند و رقابت قیمتی را در این بازار برقرار کنند، اما ورود همین خودروها به بازار، امید به نوسازی ناوگان فرسوده و از رده خارج به کمک کامیون‌های اروپایی را افزایش داد. اما به نظر می‌رسد مشکلات و موانع اجرای این طرح پایانی ندارد و قرار نیست فکری اساسی به حال تسریع ترخیص این خودروها از گمرک شود.
اخبار میدانی و شنیده‌ها حاکی از آن است در سال جاری هزینه ترخیص این خودروها به‌شدت افزایش یافته است که می‌تواند مشکلات تازه‌ای را بر سر راه ورود این کامیون‌ها و کشنده‌ها به بازار کشور ایجاد کند. این در حالی است که به‌تازگی اخباری مبنی بر ترخیص برخی مدل‌های پرطرفدار از گمرک شنیده می‌شد که انتظار می‌رفت بازار را متحول کند.
مبالغ ترخیص و شماره‌گذاری کشنده‌ها از گمرک
افزایش هزینه تعرفه هر سال با توجه به نرخ تورم، اتفاق می‌افتد. با این‌حال اما به نظر می‌رسد آن‌چه از افزایش تعرفه و هزینه‌های ترخیص تجاری‌ها به چشم می‌خورد، فراتر از حد معمول باشد.
براساس شنیده‌ها؛ آن‌چه به‌عنوان هزینه‌های ترخیص یاد می‌شود، به‌عنوان مثال برای یک کشنده ولوو؛ هزینه گمرک 831میلیون تومان، هزینه بازرسی بانک 850هزار تومان، هزینه استاندارد کامیون 30میلیون تومان، هزینه بازرسی استاندارد 6میلیون و 540 هزار تومان، هزینه مالیات 125میلیون تومان، هزینه بازرسی آلایندگی 2میلیون و 500هزار تومان، هزینه محیط‌زیست 6میلیون و 540هزار تومان، هزینه قبض انبار شرکت حمل با هزینه تخلیه حدود 5میلیون تومان، هزینه خدمات انبارداری 20میلیون تومان، هزینه کارمزد بانک شامل بیمه، گردش ریال، کد ساتا و اسناد بانکی 40میلیون تومان، کارمزد بازدید و اخذ نمایندگی 15میلیون تومان و هزینه پلاک و شماره‌گذاری 110میلیون تومان تخمین زده می‌شود.
این در حالی است که باید به این مبالغ هزینه‌های مربوط به اسقاط (250میلیون) را هم اضافه کرد. همچنین هزینه مربوط به خدمات شرکت حدود 470میلیون تومان و هزینه ثبت سفارش و حق‌العمل کاری شرکت نیز 700میلیون تومان اعلام شد است.
یعنی تنها برای واردات یک کامیون کارکرده به غیر از هزینه خرید و هزینه‌های حمل و بیمه که درمجموع به‌عنوان CIF )Cost, Insurance and Freight) یاد می‌شود، بیش از 2میلیارد و 600میلیون تومان هزینه جانبی به خریداران و مالکان تحمیل می‌شود تا این خودرو از گمرک ترخیص شود و به بازار برسد. هرچند این ارقام به‌عنوان مبالغ مربوط به کشنده‌های ولوو از سوی برخی مالکان اعلام شده است، اما به‌نظر نمی‌رسد این هزینه‌ها برای سایر خودرو و برندهای وارداتی چندان متفاوت باشد.
افزایش قیمت اروپایی‌های کارکرده و بازار انحصاری چینی‌ها
هدف اصلی از واردات کامیون‌ها و کشنده‌های کارکرده به کشور، به‌نوعی تنظیم نرخ بازار بود که نه‌تنها در مواجهه با مشکلات و هزینه‌های خرید و ترخیص و واسطه‌گری‌ها محقق نشد، بلکه قیمت مدل‌های موجود را هم افزایش داد. همین موضوع باعث شد به‌رغم نیاز مبرم ناوگان به این خودروها، اما توان خرید آن‌ها به‌شدت کاهش یابد و این طرح با عدم استقبال کافی مواجه شود. حالا درصورت صحت اطلاعاتی که در مورد هزینه‌های ترخیص این خودروها دست به دست می‌شود، انتظار می‌رود بازار کشنده‌های وارداتی بیش‌از پیش منزوی شود و کمتر کسی توان ترخیص خودروهای وارداتی خود و یا خرید آن‌ها از بازار داخلی را داشته باشد.
چراکه هزینه‌های ترخیص و تعرفه‌های وارداتی به‌طور مستقیم روی قیمت نهایی این خودروها محاسبه می‌شود. یعنی دست خریدار و مصرف‌کننده نهایی از مدل‌های اروپایی حتی نسخه‌های کارکرده هم کوتاه می‌شود و باید به همان مدل‌های چینی دل‌خوش کند که قیمت آن‌ها هم در نمونه‌های برتر بالاست. بدین ترتیب، بازار در انحصار چینی‌ها باقی خواهد ماند و حتی ورود کارکرده‌های اروپایی هم نمی‌تواند کمی از این بازار را به سمت دیگر برندها سوق دهد.
مدل‌های اروپایی از دسترس خارج می‌شوند
در حالی افزایش هزینه‌ها و تعرفه‌های گمرکی برای واردات کشنده‌ها و کامیون‌های کارکرده اروپایی اتفاق می‌افتد که بعد از گذر از مشکلات بسیار، به‌نظر می‌رسد این طرح روی روال مشخصی در حرکت بود. تا آن‌جا که آخرین اخبار حاکی از آن بود که نخستین سری برخی برندها از گمرک خارج شده است که شامل برخی مدل‌های مان، ولوو و بنز می‌شد؛ موضوعی که می‌توانست بازار و ناوگان را در کنار با تغییرات گسترده مواجه کند و بعد از سال‌ها بی‌خبری از برندهای مطرح جهانی و سازگار با سلیقه رانندگان ایرانی، دوباره این خودروها را به جاده‌های بازار بازگرداند که کمترین نتیجه آن‌ها بهبود کیفیت ناوگان و افزایش ایمنی جاده‌ها می‌شد. البته می‌توان موارد مهم دیگری ازجمله کاهش مصرف سوخت و مدیریت آلاینده‌های زیست محیطی را هم از دیگر نتایج بی چون و چرای استفاده از مدل‌های اروپایی دانست، اما حالا با افزایش قیمت‌ها و خارج شدن آن‌ها از دسترس بسیاری دیگر، باید کم و بیش با این مدل‌ها خداحافظی کرد.
